21 apr Duimspringen

Ook al lees en herlees ik in mijn tuinhuis zijn brieven, wandel ik met de kaart van Zundert door Amsterdam-Oost, ik nader Vincent van Gogh nog voor geen meter.

In een brief lees ik dat hij oefent met perspectief, hij schrijft zijn broer opgetogen over het instrument dat hij hiervoor ontwikkelt. Zijn geworstel stelt me op een of andere manier gerust, want hoe logisch het ook lijkt om een omgeving op papier weer te geven, de vertaling van ruimte naar het platte vlak lijkt me onmogelijk zonder trucs. Op de plank boven mijn bureau ligt al tijden een vergeeld boekje uit 1937: ‘Handleiding bij het Tekenen’ door H. Erremes. Op belerende maar ook bemoedigende toon word de lezer geïnstrueerd hoe perspectief correct weer te geven, maar om ook te weten wanneer je de regels naast je neer moet leggen: Dikwijls zal het u voorkomen, dat kleine afwijkingen van die regels noodzakelijk blijken, en veel beter het gewenste effect zullen geven dan een al te slaafse navolging ervan. De perspectief mag een handje helpen, maar uw oog blijft de baas.

Mijn oog kan wel wat oefening gebruiken. Als ik me in park of supermarkt begeef ben ik voornamelijk bezig met het ontwijken van anderen en zorgen dat ik op voldoende afstand langs deze obstakels (want dat wordt de medemens vanzelf) koers. Gisterenavond was een uitzondering. Ik zat bij vrienden op de stoep wijn te drinken. ‘Kom iets meer deze kant op’, zei de gastvrouw terwijl ze me in de richting van de fles wenkte, ‘vijfeneenhalve stoeptegel is 1,5 meter’. Ondanks het effect van de rioja op mijn brein was het in de gaten houden van deze afstand van alle andere momenten buitenshuis.

Als ik de Wikipedia goed heb gelezen dan werden in de tijd van Van Gogh oude benamingen voor lengtematen afgeschaft en gewijzigd naar ons huidige systeem van meters, centimeters, millimeters. Daarvoor werd gemeten met het lichaam: een voet, een duim, een el. (En bij toeval kom ik tegen: Egyptenaren gebruikten de middelvinger als lengtemaat!)

Gelukkig bestaat de duimsprong nog steeds, al heb ik daarmee nog nooit een afstand in de verte gemeten, voor mij was het al verbazingwekkend genoeg dat mijn duim op twee verschillende plekken leek te zijn door alleen maar beurtelings met mijn ogen te knipperen.